در حال حاضر ۶۰ درصد از داروهای مشتق از پلاسمای مورد نیاز کشور با پلاسمای ایرانی تولید می‌شود، اما نکته مورد توجه این است که پلاسمای ایرانی از مرز‌های ایران به خارج کشور ارسال و بر طبق پالایش قراردادی آن سوی مرز‌ها تبدیل به دارو می‌شوند و به کشور باز می‌گردند تا مورد استفاده بیماران نیازمند قرار گیرند.
در برنامه سازمان انتقال خون ایران تا سال ۱۴۰۰ آمده است که جمع آوری پلاسمای بازیافتی باید به سالیانه ۲۲۰ هزار لیتر با هدف نیل به خودکفایی و مدیریت اقتصاد سلامت در تامین داروهای مشتق از پلاسمای ملی برسد و از مرحله جمع آوری و استاندارد سازی مواد خام داروهای مشتق از پلاسما گذر کنیم و به مرحله پالایشگاه، گسترش و تنوع محصولات با استفاده از پالایش قراردادی با همکاری سازمان غذا و دارو در بخش خصوصی، هیات امنای ارزی یا یکی از نهاد‌های عمومی غیر دولتی برسیم.
تولید دارو با پلاسمای ایرانی، میزان ابتلاء به بیماری‌های ناشی از تغییر جغرافیا و داروهای تولید شده با پلاسمای بیگانه را کاهش می‌دهد، سال گذشته ۲۰۰ هزار لیتر پلاسما برای تبدیل به داروهای مشتق از پلاسما تامین شده است که این کار موجب ارزان سازی این قبیل دارو‌ها می‌شود. ایجاد پالایشگاه خون نیاز ما برای تولید داروهای مشتق از پلاسما را برطرف می‌کند و گامی در راستای خودکفایی تولید این محصولات استراتژیک است.
سال هاست که وعده ایجاد پالایشگاه خون داده می شود اما هنوز تکلیف زمین ۲۲ هزار متری که قرار بود مکانی برای پیاده سازی پروژه ساخت پالایشگاهی با ظرفیت ۱۵۰ هزار لیتر فرآورده پلاسمایی باشد، مشخص نیست، پلاسمای ایرانی به خارج کشور ارسال می شود و پس از تبدیل به دارو به کشور باز می گردد، این هم یکی دیگر از خام فروشی ها در کشور است، در حالی که توان تولید آن در کشور وجود دارد.
پالایشگاه خون جز سیاست های راهبردی است
پیمان عشقی مدیرعامل سازمان انتقال خون ایران، درباره سیاست سازمان انتقال خون در راه اندازی پالایشگاه خون اظهار کرد: راه اندازی پالایشگاه خون جز سیاست های راهبردی مورد تاکید وزیر بهداشت، درمان و آموزشی پزشکی است و نظام به آن رسیده است که ما پالایشگاه خون داشته باشیم.
مدیرعامل سازمان انتقال خون ایران ادامه داد: راهکار رسیدن به پالایشگاه خون و راه اندازی آن که یک تصمیم استراتژیک است، به هم اندیشی و تضارب آراء نیاز دارد تا تجربیات قبلی تکرار نشود و مشکلات جدیدی برای راه اندازی پالایشگاه به وجود نیاید، باید همه جوانب کار را در نظر گرفت و آن وقت باید تصمیم گیری کرد که چه اقداماتی را اجرایی کنیم.
عشقی بیان کرد: ایجاد پالایشگاه خون به امنیت و سلامت مردم مرتبط بوده و به همین دلیل این موضوع به اهمیت سلامت مردم وابسته است، تمام فرآورده های دارویی که از پلاسمایی انسانی گرفته می شود، باید از پلاسمای ایرانی باشد.
پالایشگاه خون گامی بزرگ در خودکفایی کشور
مدیرعامل سازمان انتقال خون ایران با بیان اینکه یکی از گام های مهم در خودکفایی مربوط به داروهای مشتق از پلاسماست، گفت: ما نمی توانیم در داروهایی که مشتق از پلاسماست، وابسته به خارجی ها باشیم و نباید اجازه ندهیم که خارجی ها روزی برای ما شرایط بحرانی ایجاد کنند و این با راه اندازی پالایشگاه خون ممکن می شود.
عشقی ایجاد پالایشگاه خون و تولید داروهای مشتق از پلاسما را یک سیاست راهبردی و استراتژیک خواند و گفت: داروهای مشتق از پلاسما استراتژیک و راهبردی هستند، ما باید با پلاسمای ایرانی در پالایشگاه خون در داخل کشور دارو تولید کنیم و به نظر من پالایشگاه خون مانند انرژی هسته ای برای کشور استراتژیک محسوب می شود.
چالش های پیش روی ایجاد پالایشگاه خون
به گفته علی اکبر پورفتح اله مدیرعامل سابق سازمان انتقال خون ایران در پایان دولت دهم، مصوبه‌ای در ضمائم قانون بودجه به مجلس ارائه و بر اساس آن، شرکت پژوهش و پالایش انتقال خون نیز به بخش خصوصی واگذار شد. این در حالی بود که طبق قانون، بخش بهداشت و درمان اصلا مشمول خصوصی‌سازی نمی‌شود، اما به این استناد قانونی، عملا بحث واگذاری پالایشگاه پلاسمای انتقال خون شکل گرفت. براساس قانون وقتی که یک ساختار دولتی در لیست خصوصی‌سازی قرار می‌گیرد، آن شرکت فریز می‌شود و دیگر نمی‌توان در ارکان آن تغییری داد و رئیس مجمع آن هم وزیر اقتصاد و دارایی خواهد بود.
او افزود: وقتی دولت جدید مستقر شد، عملا ما در زمینه پالایشگاه اختیاری نداشتیم، چرا که پالایشگاه در لیست خصوصی‌سازی قرار داشت و رییس مجمع نیز وزیر اقتصاد و دارایی بود و طبعا امکان تغییر و تحول در هیات مدیره هم وجود نداشت. هیات‌مدیره هم کسانی بودند که برای واگذاری پالایشگاه ریل‌گذاری کرده بودند. بحث ما این بود که برای واگذاری پالایشگاه نمی‌توان ۲۲ هزار متر زمینی را که متعلق به سازمان انتقال خون است، وارد خصوصی‌سازی کرد. همین موضوع هم پاشنه‌آشیل واگذاری بود. وقتی که ۲۲ هزار متر زمین را در بهترین نقطه شهر تهران، زیر برج میلاد با متری ۴.۵ میلیون تومان واگذار می‌کنند، طبیعتا خریدار انگیزه‌ای برای اقدام در راستای طرح توسعه پالایشگاه ندارد.
ایران الگوی منطقه در تولید پلاسمای با کیفیت
بشیر حاجی بیگی سخنگوی سازمان انتقال خون کشور اظهار کرد: در حال حاضر بیش از ۲.۵ میلیون واحد پلاسمای مازاد جهت تولید داروهای مشتق از پلاسما به یک شرکت آلمانی ارسال شده است.
او گفت: امروزه فرآورده‌های مشتق پلاسما نقش فراوانی در سلامت افراد دارند و کیفیت محصولات خون و پلاسمای ایرانی یک شاخص مهمی محسوب می‌شود و ایران به عنوان الگوی قابل اتکا برای کشور‌های منطقه در زمینه تولید پلاسمای با کیفیت بالا قرار دارد.
مديرعامل سابق سازمان انتقال خون با بیان اینکه در نظر داریم مراکز انتقال خون استان‌ها را به مراکز جامع اهدای خون تبدیل کنیم، گفت: چرا که در این مراکز جامع امکان اهدای پلاکت و سلول‌های بنیادی وجود دارد و باید توجه کرد که ما امسال صد هزار واحد پلاسمای مازاد بر مصرف‌مان را برای تبدیل به داروهای مشتق از پلاسما به خارج از کشور فرستادیم.
تولید یک میلیون لیتر پلاسما در سال ۱۴۰۰
او بیان کرد: در نظر داریم تا در سال ۱۴۰۰ این میزان به یک میلیون لیتر پلاسما در کشور برسد و بتوانیم صد درصد داروهای مشتق از پلاسما را از پلاسمای ایرانی تامین کنیم. سازمان انتقال خون برنامه ریزى کرده که حجم پلاسماى جمع آورى شده را به ۴۰۰ هزار لیتر برساند.
پورفتح اظهار کرد کرد: از سال ۲۰۰۷ میلادی در ایران اهدای خون صد درصد داوطلبانه است، فاکتور ۹ و IVIG به طور کامل با پلاسمای ایرانی، آلبومین ۶۰ درصد و فاکتور ۸ حدود ۲۰ درصد از پلاسمای ایرانی تولید می‌شوند.
مدیرعامل سابق سازمان انتقال خون ایران بیان کرد: حدود ۱۷ میلیون دلار کاهش ارزبری دارو در کشور با تولید دارو از پلاسمای ایرانی صورت می گیرد این مسئله به کاهش ارزش ریالی داروهای مشتق از پلاسما در کشور و دسترسی بیشتر بیماران مبتلا به بیماری‌های خون‌ریزی‌دهنده و نیازمند داروهای مشتق از پلاسما شده است.
هر فرد سالیانه ۲۴ مرتبه می‌تواند پلاسمای خود را اهدا کند
رضا محترمی رئیس و سوپروایزر بخش پلاسما انتقال خون وصال گفت: ما نیازمند افزایش آمار اهدا کنندگان پلاسما در کشور هستیم و شرایط در کشور باید به گونه‌ای باشد که افراد مثل اهدای خون برای اهدای پلاسما به مراکز انتقال خون مراجعه کنند.
او درباره دفعات اهدای پلاسما در هر سال گفت: هر فرد سالم سالیانه ۲۴ مرتبه می‌تواند پلاسمای خود را اهدا کند و بعد از ۷۲ ساعت پلاسما در بدن جایگزین می‌شود همچنین افراد هفته‌ای دو بار می‌توانند کاندید اهدای پلاسما شوند.
محترمی گفت: با رفع نیاز به پلاسما واردات داروی ویژه بیماران هموفیلی و کلیوی از بین می‌رود وخوشبختانه امروزه کشور بی نیاز به واردات پلاسما و مشتقات خون است.
رئیس و سوپروایزر بخش پلاسما انتقال خون وصال یادآوری کرد: پلاسما یکی از مشتقات خون است که در دنیا بر روی آن تحقیقات و پژوهش‌های زیادی انجام می‌شود تا داروی موثری مانند فاکتور ۸ و ۹ جهت درمان بیماری‌های مختلف ساخته شود.
وزیر بهداشت کمی پیش از انتصاب مدیرعامل جدید سازمان انتقال خون از انقلاب در حوزه انتقال خون سخن گفته بود، حالا باید منتظر ماند و دید که سرانجام این پروژه استراتژیک به کجا می رسد؟!